Laten we een eind maken aan
vrouwelijke genitale verminking

Samen maken we van Burkina Faso een veiliger plek voor meisjes

Naar schatting zijn wereldwijd 200 miljoen meisjes en vrouwen genitaal verminkt en lopen, alleen al in 2020, nog eens 4,1 miljoen meisjes gevaar om hetzelfde lot te ondergaan.* Vrouwen dragen vaak de gevolgen van genitale verminking voor de rest van hun leven.

Let's end female genital mutilation

Divider text here

Together, making Burkina Faso a safer place for girls

Vrouwelijke genitale verminking (VGV) staat voor "ingrepen die leiden tot een gedeeltelijke of volledige verwijdering van de externe geslachtsdelen van de vrouw en/of andere verwondingen van de vrouwelijke geslachtsdelen die niet het gevolg zijn van therapeutische ingrepen” (WHO). Het is een eeuwenoude traditionele praktijk die een ernstige inbreuk vormt op de mensenrechten en een probleem voor de volksgezondheid is, met zowel lichamelijke als psychische gezondheidsrisico’s als gevolg. Vrouwelijke genitale verminking wordt bijna altijd uitgevoerd bij minderjarige meisjes en is daarom ook een schending van de kinderrechten.

In Burkina Faso is deze praktijk illegaal. Toch worden er nog elke dag opnieuw meisjes en vrouwen het slachtoffer van. Sociale normen en groepsdruk spelen hierbij een grote rol. In de regio Centre-Est van Burkina Faso onderzoekt Enabel samen met de overheid, gezondheidswerkers, Burkinese vrouwen- en jongerenorganisaties en gemeenschapsleiders de onderliggende motieven. Het doel is om de sensibiliseringsstrategie te optimaliseren en de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking gericht aan te pakken.

Wettelijk kader

Divider text here

In 1996 heeft Burkina Faso een wet aangenomen die de praktijk van VGV bestraft. Deze wet werd in 2018 herzien met een verschuiving in de richting van extra gevangenisstraffen en boetes.

Uit een onderzoek van de regering in 2015 blijkt dat 84,7 % van de ondervraagde vrouwen vindt dat vrouwelijke genitale verminking geleidelijk moet worden afgeschaft. Vrouwen die in de stad wonen, verwerpen de praktijk vaker dan vrouwen die op het platteland wonen. Toch vindt bijna één op de vijf Burkinezen (18 %) – zowel mannen als vrouwen – dat VGV moet worden gehandhaafd.***

De regering van Burkina Faso heeft zich samen met ontwikkelingspartners ingezet voor bewustmakingscampagnes. Deze campagnes hebben voorzichtig positieve resultaten opgeleverd. De prevalentie onder meisjes van 15 tot 19 jaar is 42,4 %, terwijl dat voor vrouwen van 45 tot 49 jaar 87,4 % is.** Het is dus mogelijk dat vrouwelijke genitale verminking van generatie op generatie afneemt.

Het wettelijke kader blijkt echter niet voldoende om de praktijk volledig uit te roeien.

Een wet alleen volstaat niet

Divider text here

Nu er meer maatregelen zijn genomen om de wet te versterken, hebben andere problemen de kop opgestoken. Vrouwen in Burkina Faso die VGV hebben ondergaan, zoeken soms juist daarom geen goede medische zorg.

Ze durven bijvoorbeeld vaak niet te bevallen in een ziekenhuis uit angst dat de verloskundige of gynaecoloog de politie op de hoogte zal stellen, zoals de wet voorschrijft. Of zieke jonge meisjes die VGV hebben ondergaan worden niet naar de dokter gebracht, omdat een dokter tijdens de medische controle zou kunnen vaststellen dat het meisje genitaal werd verminkt.

Daarom is het van cruciaal belang om te investeren in cultuurgevoelige voorlichting en bewustmakingsactiviteiten om deze wetten te begeleiden, zodat de praktijk verder afneemt en deze negatieve neveneffecten worden bestreden.

Begrijpen waarom

Divider text here

Maar wat is de beste manier om vooruit te komen? Om daar een antwoord op te krijgen is het belangrijk dat we kijken naar de redenen die gemeenschappen zelf aanvoeren om de VGV-praktijk voort te zetten. Uit onderzoeksinterviews blijkt het volgende:

Cultuur en traditie, sociale redenen zoals de mogelijkheid van een huwelijk, opgevatte gezondheidsvoordelen, druk van ouderen, regulering van het seksuele verlangen van vrouwen, en gevolgen zoals vervreemding binnen de gemeenschap en haar referentienetwerk.

Ondanks het bestaan van de wetgeving gaat de praktijk 24 jaar later nog steeds door. En juist daarom wil Enabel begrijpen waarom mensen bovengenoemde argumenten gebruiken en waarom ze denken dat die belangrijk genoeg zijn om vrouwen genitaal te blijven verminken. Samen met de overheid en de burgers van de regio Centre-Est willen we met duurzame oplossingen komen.

Hiervoor werken we samen met onderzoeksinstellingen in Burkina Faso en België. De Universiteit van Luik, de Katholieke Universiteit van Louvain-la-Neuve, de Universiteit van Gent en het Institut Supérieur des Sciences de Population in Ouagadougou bundelen hun krachten om een uitgebreide sociaal-antropologische studie uit te voeren. De eerste resultaten worden verwacht in het voorjaar van 2021 en zullen geleidelijk aan verfijnd worden.

Samen actie ondernemen

Divider text here

Wanneer gemeenschappen die vrouwelijke genitale verminking uitvoeren zelf besluiten om af te zien van deze praktijk, kan er vooruitgang worden geboekt. Binnen deze gemeenschappen zijn er veel mensen die werken aan oplossingen, mensen die zich uitspreken, proberen het onderwerp bespreekbaar te maken en in de openbaarheid te brengen.

Blandine, Frédéric, Philomène en Zakaria laten hun stem horen om te sensibiliseren tegen genitale verminking en geweld tegen vrouwen.

Enabel wil stemmen als die van hen versterken. Zij aan zij werken met mensen die verandering op gang kunnen brengen binnen de Burkinese gemeenschappen.

Ook voor religieuze en culturele leiders is hier een belangrijke rol weggelegd. Via radio-uitzendingen bijvoorbeeld – de eerste bron van informatie voor veel mensen, vooral op het platteland – spreken zij rechtstreeks met mensen uit Burkina in hun eigen taal. Ook theatervoorstellingen over vrouwelijke genitale verminking op feesten en in dorpen zijn een succesvolle manier om een debat op gang te brengen.

“Als we een einde willen maken aan vrouwelijke genitale verminking, moet iedereen erbij betrokken worden. Het kan niet langer een taboe blijven.”

Frédéric - Hoofd van de Gemeentelijke Jeugdraad van Tenkodogo

Geweld tegen vrouwen, een kwestie die verder gaat dan VGV

Divider text here

Enabel steunt de regering van Burkina Faso niet alleen in de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking, maar presenteert een totaalaanpak, die elke vorm van gendergerelateerd geweld bestrijdt.

"In Burkina Faso wordt 41 % van de vrouwen geslagen omdat ze weigeren om seks te hebben of voor de kinderen te zorgen. En 54 % van de vrouwen mogen niet beslissen over hun eigen gezondheid. Toch vinden veel mensen in deze zeer patriarchale samenleving dit normaal, hierrond bewustzijn creëren is dan ook ingewikkeld", zegt Thierry Nkurabagaya, expert bij Enabel en coördinator van het project She Decides in Burkina Faso.

Door deze gecompliceerde context en omdat verschillende vormen van geweld met elkaar verweven zijn, is het essentieel om een aanpak te bieden die de problematiek vanuit verschillende invalshoeken benadert: “Het bevorderen van gezinsplanning en het uitbannen van geweld tegen vrouwen en meisjes vormen de rode draad in al onze acties. Uitgaande van een holistische benadering, waarbij het recht op informatie, het recht op bescherming van slachtoffers van geweld en het recht op toegang tot kwalitatieve gemeenschapszorg worden gecombineerd”, zegt Thierry.

Voortdurende inspanningen zijn nodig

Divider text here

In de regio Centre-Est zijn we momenteel bezig met de renovatie van een ziekenhuis waar we een Centrum voor Moeder en Kind gaan oprichten, waar slachtoffers van geweld terecht kunnen. Op termijn zal het ook clitorale hersteloperaties aanbieden.

Het Burkinese ministerie voor de Bescherming van het Gezin, Vrouwen en Kinderen heeft een systeem van gezinspleegzorg opgezet voor meisjes die van huis weggelopen zijn om VGV, gedwongen huwelijken of andere vormen van huiselijk geweld te ontvluchten. “We werken aan de versterking van deze dienst door mogelijke geschikte pleeggezinnen op te zoeken en opleidingen aan te bieden aan deze gezinnen en aan vrouwenorganisaties binnen de gemeenschappen”, zegt Thierry nog.

Tot slot werken we nauw samen met scholen om lessen over seksueel en gendergerelateerd geweld te integreren. Wij willen ervoor zorgen dat kinderen en jongeren – zowel meisjes als jongens – weten dat ze op school gehoord kunnen worden. Samen met het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties UNFPA investeren we ook in de uitbreiding van een online jongerenplatform ‘QGJeunes’ dat op feiten gebaseerde informatie over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten aanbiedt, specifiek gericht op een publiek van jongvolwassenen.

“We adviseren onze oudsten om te stoppen met vrouwelijke genitale verminking, de negatieve effecten op de gezondheid van meisjes en vrouwen zijn gewoon te groot.”

Blandine - lid van de jongerenorganisatie van Koupela

In een notendop

Divider text here

Naar schatting 200 miljoen meisjes en vrouwen hebben wereldwijd VGV ondergaan.
In 1996 heeft Burkina Faso een wet aangenomen die de praktijk van VGV bestraft..
In Burkina Faso is de praktijk op meisjes onder de 15 jaar afgenomen. VGV is gedaald van 13, 3% in 2010 naar 11,3 % in 2015.**
In de regio Centre-Est waar Enabel werkt, heeft 75% van de vrouwen VGV ondergaan volgens de statistieken van 2018***
Budget: het totale budget bedraagt 4 miljoen euro, waarvan 850 000 euro wordt gebruikt voor voorlichting, communicatie en bewustmaking en 750 000 euro voor de opvang van slachtoffers van seksueel en gendergerelateerd geweld. Acties die specifiek gericht zijn op de preventie van VGV maken hier deel van uit.
Duur van het project: 2018-2023