Jonge agro-ondernemers laten groeien in Mbeya

Op haar 25ste koos Léonie ervoor om haar weg in de internationale samenwerking verder te zetten via het Juniorprogramma. Na eerdere ervaringen in Kinshasa en Frankfurt, belandde ze in de Tanzaniaanse stad Mbeya om met Rikolto te werken. De rode draad doorheen al haar internationale trajecten? Ondernemerschap inzetten als hefboom voor meer gelijkheid.

Dat Léonie in deze sector terechtkwam, was geen toeval. Ze studeerde eerst sociaal werk, vanuit de drang om bij te dragen aan een meer rechtvaardige samenleving. Al snel voelde ze dat haar blik niet beperkt mocht blijven tot België. “Mijn mama komt uit Côte d’Ivoire en een deel van haar familie groeide er op in bescheiden omstandigheden. Toch weten veel mensen er veel te bereiken met heel weinig. Maar, het besef dat niet iedereen met dezelfde kansen start, zat er bij mij al vroeg in.”

Ze trok opnieuw naar de universiteit en behaalde een master in Bevolking- en Ontwikkelingsstudies aan de ULB, met focus op Sub-Sahara Afrika, onderwijs en arbeidsmarkten. “Als je onderzoek doet naar tewerkstelling in Sub-Sahara Afrika, zie je al snel dat in veel landen de formele arbeidsmarkt te klein is voor de vele jongeren. Velen belanden in de informele economie of starten een eigen zaak.”

Van Kinshasa naar Mbeya

Haar masterproef draaide rond vrouwen die ondernemen in Kinshasa. Daar werkte ze samen met jonge ondernemers en zag ze hoe creativiteit vaak uit noodzaak ontstaat. “Ondernemerschap mag je niet romantiseren: het lost structurele ongelijkheden niet zomaar op. Maar het kan wel perspectief bieden, inkomen genereren en gemeenschappen versterken.”

Tijdens een stage van zes maanden bij GIZ (het Duitse agentschap voor internationale samenwerking) in Frankfurt stootte Léonie op een vacature van het Juniorprogramma om voor de Belgische ngo Rikolto aan de slag te gaan rond ondernemerschap in Tanzania. Na Kinshasa, een metropool van 20 miljoen inwoners die nooit slaapt, verlangde ze naar een minder hectische omgeving. Mbeya, een stad van zo’n 240.000 inwoners in een rustige regio omringd door bergen bleek ideaal.

“Er zijn geen grote supermarkten of cinema’s in Mbeya, maar ik kon er ’s avonds gewoon naar huis wandelen, zonder zorgen op een motortaxi stappen en vanuit mijn huis meteen de bergen in trekken. Het was echt een rustige, aangename plek.”

Jonge agro-ondernemers vooruithelpen

In Mbeya werkte Léonie bij Rikolto mee aan de Generation Food Accelerator, onderdeel van het door de EU gesteunde AgriConnect-programma. Dit initiatief ondersteunt jonge ondernemers in de landbouw: van boeren en verwerkers tot dienstverleners zoals verpakkingsontwikkelaars.

Het programma startte met een bootcamp waar meer dan honderd jonge ondernemers hun idee mochten pitchen. Uiteindelijk werden er 77 geselecteerd die begeleiding, training en startkapitaal kregen. De meest beloftevolle projecten ontvingen later tot 9 miljoen Tanzaniaanse shilling (wat overeenkomt met ongeveer 3150 euro) aan steun.

Léonie’s rol? Alles coördineren: budgetten en facturen opvolgen, contact houden met mentoren en incubatoren, en samenwerken met partners in vijf verschillende regio’s rond Mbeya. “Het moeilijkste was de logistiek: sommige partners zaten zes uur rijden van ons verwijderd. Evenementen organiseren vroeg dus veel voorbereiding: iedereen samenbrengen en tegelijk het budget bewaken.”

Wat haar het meest raakte? Het contact met de jonge ondernemers, en vooral de vrouwen. “Ondernemerschap geeft vrouwen de kans om hun ideeën zichtbaar te maken. Vaak krijgen ze daar in de samenleving te weinig ruimte voor. Hier grepen ze die kans met beide handen.”

Eén verhaal is haar bijgebleven: Agnes, een mama van twee, die startte met de productie van pindakaas. Wat begon als een idee in haar keuken, groeide met steun van het programma uit tot een kleine onderneming met een licentie om in supermarkten te verkopen. Ze kon materiaal aankopen, haar productie uitbreiden en zelfs een motorfiets aanschaffen om te leveren. “Ze was zo fier dat ze speciaal langskwam om mij haar moto te tonen. Haar vastberadenheid inspireerde me enorm.”

Ondernemerschap én cultuur

Na een jaar in Tanzania besloot Léonie terug naar België te komen. Vandaag combineert ze twee functies.

Ze werkt halftijds aan de Solvay Brussels School of Economics and Management. Daarnaast is ze Monitoring & Evaluation Coordinator bij Africalia, dat Afrikaanse culturele en creatieve sectoren versterkt. “Ik vind het verrijkend om ook de culturele sector als motor voor sociale verandering te zien.” Opmerkelijk detail: bij Africalia volgt ze specifiek het project Jeunesse Créative op, dat jongeren in Congo betere toegang geeft tot socio-culturele activiteiten en door Enabel ondersteund wordt. “Het voelt een beetje alsof de cirkel rond is.”

Het jaar in Mbeya heeft Léonie ook veel over zichzelf geleerd. “Ik weet nu beter waar ik voor sta, wat ik belangrijk vind en wie ik wil zijn, zowel professioneel als persoonlijk. Ik ben rustiger geworden in het aanvaarden van wat ik wel en niet kan veranderen, en zelfzekerder in het uitspreken van mijn ideeën. Vroeger was ik bang om als ‘bazig’ gezien te worden wanneer ik bezorgdheden deelde. Dankzij de coaching van het Juniorprogramma heb ik dat leren ombuigen. Ik zou die ervaring zonder twijfel opnieuw aangaan.”