Klimaat: hoe kunnen we onze toekomst financieren?

We worden geconfronteerd met de ene klimaatcrisis na de andere. De noodzaak om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad is nog nooit zo dringend geweest. De recente conclusies van COP28 sluiten hierbij aan. Ze bevestigen de noodzaak om af te stappen van fossiele brandstoffen en te werken aan een duurzame energietransitie.

Overstappen op hernieuwbare energiebronnen is niet alleen een voorwaarde om de gevolgen van de klimaatverandering te verzachten. Die overstap maakt het ook mogelijk om andere gerelateerde mondiale uitdagingen aan te pakken, zoals armoede en sociale ongelijkheid.
Een rechtvaardige klimaattransitie is nu een conditio sine qua non om ervoor te zorgen dat onze planeet bewoonbaar blijft. Er is echter meer nodig dan politieke goodwill, namelijk een solide financieel kader en innovatieve financieringsmechanismen op een nooit eerder geziene schaal.
 

Schuldruil: een nieuwe impuls voor het klimaat

Een innovatief instrument is de ‘Debt-for-Climate-swap’ die België heeft gebruikt om de energietransitie van Mozambique te ondersteunen: Enabel faciliteerde de onderhandelingen tussen beide landen. Dat leidde tot de kwijtschelding van een deel van de staatsschuld die Mozambique heeft bij de Belgische staat. Die ruil bedraagt ongeveer 2,4 miljoen euro. Met dat geld kan Mozambique investeren in projecten waarmee de lokale bevolking zich beter kan beschermen tegen de nadelige gevolgen van de klimaatverandering en de potentiële schade kan beperken.

Enabel werkt samen met de Mozambikaanse overheid om early warning systems voor cyclonen op te zetten in districten die er nog geen hebben. Het zijn goedkope en eenvoudig op te zetten systemen die de gevolgen van een ramp aanzienlijk kunnen beperken omdat ze mensen waarschuwen voor dreigend gevaar.
Ook geïntegreerde ruimtelijke ordening is belangrijk: op die manier kunnen risico’s en mogelijkheden van bepaalde gebieden die kwetsbaar zijn voor natuurrampen worden begrepen en in kaart gebracht, en kan bepaalde infrastructuur optimaal worden ingeplant.

De debt-for-climate-swap is een innovatieve oplossing die twee vliegen in één klap slaat: de schuld wordt verminderd en tegelijk worden extra middelen gemobiliseerd om de klimaatcrisis aan te pakken.

De private sector staat centraal in de klimaattransitie

Overheidsfinanciering is zeker essentieel om de klimaatbestendigheid te versterken, maar de vereiste investeringen zijn zo gigantisch, dat overheidsbegrotingen alleen ontoereikend zijn: officiële ontwikkelingshulp vertegenwoordigt gemiddeld 0,49 % van het totale bruto nationaal inkomen (bni) van de EU-lidstaten, terwijl de totale investering die nodig is voor klimaatmitigatie wordt geschat op 15 % van het bni.
Daarom is het nodig dat de private sector erbij wordt betrokken om de financiële middelen te hebben voor de strijd tegen de klimaatverandering.

In Palestina werkt Enabel nauw samen met de private sector om een groene en circulaire economie te stimuleren. Via het Green Palestine-initiatief op de Westelijke Jordaanoever werken onze teams samen met de Union of Stone and Marble Industry en de Palestinian Food & Agriculture Industries Union. In deze sectoren is het de ambitie om afvalbeheer en recycling te verbeteren, de energie-efficiëntie te verhogen en hernieuwbare energie te promoten, en de capaciteit en het bewustzijn binnen deze structuren te verbeteren.

Het doel is om een nieuw ecosysteem te creëren van bedrijven die duurzame oplossingen bieden in de groene en circulaire economie, lokale jobs genereren – vooral voor vrouwen – en andere duurzame investeringen aanmoedigen.

In Rwanda werken we samen met de overheid en Rwandese bedrijven om duurzame architectuur te promoten, waarbij lokale bouwmaterialen worden gebruikt. Die aanpak verlaagt de kosten van het importeren van stedelijke materialen – meestal beton – waarvan de productie ook zeer energieverslindend is. Bovendien stimuleert de aanpak het gebruik van duurzame lokale materialen zoals steen, bamboe of geperforeerde baksteen. Dat draagt bij aan de economie doordat lokale producenten kunnen groeien.

Klimaatfinanciering gaat veel verder dan eenvoudige investeringen om de gevolgen van de klimaatverandering te verminderen: ze vereist een volledige en ondubbelzinnige herziening van het huidige financiële systeem. Van beslissingen over energiesystemen en vaak gebruikte bouwmaterialen, transport en emissies van de landbouwsector, alle financiële stromen moeten convergeren om uiteindelijk onder de 1,5-graad opwarming te blijven.
Door de groene initiatieven van de private sector te ondersteunen, helpen we hun financiële risico’s te verminderen, moedigen we verdere private investeringen aan en bevorderen we de opkomst van een groene en duurzame economie.
Wordt vervolgd.