Gezien de instabiliteit van de Sahel is internationale samenwerking essentieel
De afgelopen drie jaar werd de Afrikaanse Sahel-regio geconfronteerd met een golf van staatsgrepen in zeven landen, van Guinee aan de Atlantische Oceaan tot Soedan aan de Rode Zee. In vijf landen – Mali, Burkina Faso, Guinee, Niger en Gabon – zijn vijf militaire staatsgrepen geslaagd, terwijl in twee andere landen – Tsjaad en Soedan – constitutionele staatsgrepen plaatsvonden.
De uiteenlopende internationale reacties op deze staatsgrepen onderstrepen de complexiteit van de intense regionale en internationale concurrentie tussen de grootmachten. Afrika is een kruispunt van geopolitieke inhaligheid geworden. De inhaligheid komt vooral uit China en Rusland, die massale desinformatiecampagnes organiseren om het Westen te ondermijnen, maar ook uit de Golfstaten, zoals de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar, die over gigantische financiële middelen beschikken.
Verdedigen om beter samen te werken
Europa heeft nog steeds strategische belangen in Afrika, maar zijn invloed is er snel aan het afnemen. Daarom moet de Europese en Belgische samenwerking met Afrika, gebaseerd op een logica van solidariteit, zich aanpassen aan de nieuwe mondiale geopolitieke situatie.
Enerzijds moeten internationale samenwerking en doctrines voor buitenlands beleid hun expertise bundelen en samenwerken. Diplomatie creëert een vreedzaam kader dat bevorderlijk is voor internationale samenwerking en gelijkwaardige partnerschappen.
Aan de andere kant heeft de oorlog in Oekraïne bevestigd wat de meeste landen blijkbaar over het hoofd hebben gezien: Europa moet in staat zijn om elke inmenging van buitenaf te voorkomen en de begroting voor defensie verhogen.
Maar het zou een vergissing zijn om te bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, die partners bijeenbrengt, ten gunste van militaire defensie, die voor veiligheid zorgt. Zonder vrede kan er geen ontwikkeling zijn… en omgekeerd. De geopolitieke context vereist een mondiale aanpak: de vernieuwing van de Europese defensiedoctrine moet hand in hand gaan met de versterking van de instrumenten voor internationale samenwerking – waaronder diplomatie – om de voorwaarden te scheppen voor vrede, veiligheid en vooruitgang. Meer dan ooit moeten we investeren in synergie en complementariteit.
Het nieuwe gezicht van internationale samenwerking
De bovengenoemde staatsgrepen zijn in de ogen van onze democratieën niet te rechtvaardigen. Toch mogen ze er niet toe leiden dat alle samenwerking wordt stopgezet – met het risico dat andere spelers hun autoritaire greep versterken.
Het is van vitaal belang om onze Afrikaanse partners ervan te overtuigen samen te werken om de mondiale uitdagingen aan te pakken, bij te dragen aan het creëren van toegevoegde waarde op het Afrikaanse continent en onze economische banden en internationale partnerschappen te versterken. België, dat vaak gewaardeerd wordt om zijn bescheiden en pragmatische aanpak, moet ernaar streven om het beter te doen. Dat betekent dat we onze acties moeten afstemmen op de prioriteiten die de Afrikaanse staten hebben geformuleerd en dat we de Belgische publieke expertise moeten inzetten om een echte veranderingsdynamiek te creëren. Zo kunnen we internationaal partnerschap zien als een instrument voor duurzame samenwerking.
